Báo Việt Luận – Trong khi người Úc đã quen với cái nóng mùa hè, thì hầu hết chúng ta chỉ phải chịu đựng những ngày thi thoảng trên 40 độ C. Tuy nhiên, vào ngày 13/1, nhiệt độ đã đạt đỉnh 50,7 độ C ở Onslow, một thị trấn nhỏ ở Tây Úc (WA) cách Exmouth khoảng 100km.
Đáng chú ý, thị trấn nằm ngay cạnh biển, nơi thường cung cấp hệ thống làm mát từ thiên nhiên. Ngược lại, thị trấn Marble Bar nổi tiếng nắng nóng ở WA chỉ đạt 49,6 độ C vào mùa hè này mặc dù nó nằm trong nội địa. Nếu được xác nhận, nhiệt độ ở Onslow sẽ bằng nhiệt độ nóng nhất của Úc được lập kỷ lục ở Oodnadatta (Nam Úc) vào tháng 1/1960.
Thật không may, nhiệt độ khắc nghiệt này đang trở nên phổ biến hơn khi thế giới nóng lên. Số ngày trên 50 độ C đã tăng gấp đôi kể từ những năm 1980. Những nhiệt độ nguy hiểm này hiện đang được ghi nhận thường xuyên hơn – không chỉ ở Úc mà còn ở các thành phố ở Pakistan, Ấn Độ và Vịnh Ba Tư. Điều này gây ra những mối đe dọa thực sự đối với sức khỏe của những người phải chịu đựng chúng.
Nhiệt do đâu mà có?
Với nhiệt độ khắc nghiệt như vậy đòi hỏi nhiệt tích tụ trong vài ngày. Nhiệt độ của Onslow gần với mức trung bình kể từ khi một vài đợt nắng nóng xảy ra ở Pilbara vào nửa cuối tháng 12/2021. Vậy cái nóng bất thường này do đâu mà có?
Những cơn gió đông nam đến nam thổi không khí rất nóng từ bên trong bang đến Onslow. Gió đến từ một khu vực có ít hoặc không có mưa kể từ tháng 11, vì vậy không khí rất nóng cũng cực kỳ khô. Không khí khô giúp mặt trời hoạt động ở cường độ tối đa bằng cách ngăn chặn bất kỳ sự che phủ nào của mây hoặc sự hình thành bão. Kết quả là nhiệt độ tăng trong suốt buổi sáng và đầu giờ chiều và nhiệt độ tăng vọt lên hơn 50 độ C ngay trước 2:30 chiều giờ địa phương.
Thời tiết của Úc có mối liên hệ chặt chẽ với các điều kiện ở Thái Bình Dương. Hiện tại, chúng ta đang ở trong hiện tượng La Nina, nơi chúng ta có nhiệt độ đại dương mát hơn bình thường gần đường xích đạo ở trung tâm và đông Thái Bình Dương. La Nina thường liên quan đến các điều kiện ẩm ướt, mát hơn. Nhưng ảnh hưởng của nó đối với thời tiết Úc là mạnh nhất vào mùa xuân, khi đât nước có điều kiện ẩm ướt và mát mẻ bất thường ở phía đông lục địa.
Vào mùa hè, mối quan hệ giữa La Nina và thời tiết Úc thường yếu đi, với tác động mạnh nhất của nó thường chỉ giới hạn ở phía đông bắc của lục địa. Trong suốt La Nina, chúng ta thường thấy ngày càng ít các đợt nắng nóng gay gắt hơn trên phần lớn miền đông nước Úc, nhưng cường độ nhiệt độ cực đoan ở Tây Úc không khác biệt lắm giữa La Nina và El Nino. Hình thái nắng nóng khắc nghiệt ở Tây Úc và lũ lụt ở các vùng của Queensland là khá điển hình của mùa hè La Nina, mặc dù nhiệt độ trên 50 độ C là cực kỳ hiếm.
Biến đổi khí hậu đang làm tăng nhiệt
Những nhiệt độ này có nên là một bất ngờ không? Thật đáng buồn không. Úc đã ấm lên khoảng 1,4 độ C kể từ năm 1910, vượt xa mức trung bình toàn cầu là 1,1 độ C. Ở miền bắc nước Úc, nhiệt độ trung bình vào mùa hè không tăng nhiều như các vùng khác của đất nước. Điều đó phù hợp với các mô hình biến đổi khí hậu.
Tuy nhiên, khi các điều kiện phù hợp trong Pilbara thì nhiệt độ cao hơn đáng kể so với trước đây. Các hiện tượng nắng nóng trong khu vực trở nên thường xuyên hơn, gay gắt hơn và kéo dài hơn giống như ở hầu hết các khu vực khác. Ở các khu vực đô thị, đường xá và bê tông hấp thụ sức nóng của mặt trời làm tăng nhiệt độ tối đa lên vài độ và gây ra các điều kiện nguy hiểm.
Ngay cả khi chúng ta giữ cho sự nóng lên toàn cầu dưới 2 độ C theo Thỏa thuận Paris thì vẫn có khả năng Sydney và Melbourne đạt mốc nhiệt 50 độ C trong những năm tới. Vào tháng 1/2020, vùng ngoại ô Penrith của Tây Sydney đã đến rất gần mức này, đạt 48,9 độ C. Việc giữ cho sự nóng lên toàn cầu ở mức dưới 2 độ C sẽ rất khó đạt được do cần phải khẩn cấp cắt giảm lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính trong thập kỷ tới.
Thụy Trang – Báo Việt Luận
Leave a comment